Wygaśnięcie umowy o pracę, w przeciwieństwie do jej rozwiązania, jest zdarzeniem, które następuje z mocy prawa, bez potrzeby działań ze strony pracodawcy czy pracownika. Artykuł 63 Kodeksu pracy wskazuje, że umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w przepisach szczególnych. Kiedy zatem umowa o pracę może wygasnąć?

Śmierć pracownika

Zgodnie z art. 63¹ § 1 Kodeksu pracy stosunek pracy wygasa w przypadku śmierci pracownika.

Jest to zdarzenie, które powoduje automatyczne rozwiązanie umowy o pracę bez potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń woli przez pracodawcę lub pracownika. Wygaśnięcie stosunku pracy ma miejsce niezależnie od rodzaju umowy, jej terminu czy formy zatrudnienia.

Śmierć pracodawcy

W przypadku śmierci pracodawcy sytuacja jest bardziej skomplikowana i zależy od formy prowadzenia działalności. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą śmierć pracodawcy co do zasady prowadzi do wygaśnięcia stosunku pracy. Pracownicy zatrudnieni w takim przedsiębiorstwie nie muszą otrzymywać wypowiedzenia, ponieważ umowa wygasa z mocy prawa.

Jednakże jeśli zakład pracy jest przejmowany przez spadkobierców lub inne osoby (np. w ramach kontynuacji działalności), nowi właściciele mogą podjąć decyzję o kontynuowaniu zatrudnienia pracowników. Wówczas nie dochodzi do wygaśnięcia umowy, a stosunek pracy może zostać przeniesiony na nowego pracodawcę.

Jeśli pracodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki, sytuacja jest inna. Spółki, w zależności od formy prawnej (np. spółka z o.o., spółka akcyjna), mają osobowość prawną i nie wygasają w wyniku śmierci jednego ze wspólników czy akcjonariuszy. Zatem śmierć jednej osoby nie prowadzi do wygaśnięcia stosunku pracy, ponieważ spółka nadal istnieje jako odrębny podmiot prawa.

Tymczasowe aresztowanie pracownika

Zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę wygasa również z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika. W takim przypadku pracodawca nie musi składać wypowiedzenia, a stosunek pracy ustaje z mocy prawa.

***

Wygaśnięcie stosunku pracy to szczególna forma ustania umowy, która następuje w wyniku zdarzeń takich jak śmierć stron czy tymczasowe aresztowanie. Przepisy te różnią się od rozwiązania umowy o pracę i niosą ze sobą odmienne konsekwencje prawne.