Obecnie przedmiotem prac ustawodawczych są – znajdujące się na różnym etapie procesu legislacyjnego – trzy projekty zmian ustawy o obywatelstwie polskim. Choć przedstawiły je intensywnie konkurujące ze sobą obozy polityczne i ośrodki władzy, można wskazać zasadnicze założenia wspólnym wszystkim projektom, które sprowadzają się do ustanowienia bardziej rygorystycznych zasad uzyskiwania polskiego obywatelstwa.

Cudzoziemcy w Polsce i ustawa o obywatelstwie polskim: wyzwania polityki migracyjnej

Od kilku lat Polacy doświadczają zjawiska, które do niedawna uważano za specyficzne dla bogatych krajów Europy Zachodniej – imigracji zarobkowej. Polska przekształca się stopniowo z kraju emigracyjnego w imigracyjny, oferujący perspektywę rozwoju zawodowego cudzoziemcom. Dotyczy to przede wszystkim osób pochodzących z krajów Afryki i Azji, co wzbudza zaniepokojenie części opinii publicznej. Sytuacja obserwowana w państwach takich jak Wielka Brytania, Francja, Niemcy czy Szwecja prowokuje bowiem do pytań o znaczenie kulturowej odmienności dla integracji cudzoziemców w nowej ojczyźnie.

Wyrazem ostrożniejszego podejścia do polityki migracyjnej w Polsce są niedawne zmiany w przepisach regulujących zatrudnianie cudzoziemców (pisaliśmy o tym na naszym blogu: https://lexplorers.pl/realia-zatrudnienia-i-pracy-tymczasowej-cudzoziemcow-po-1-czerwca-2025-r-zakaz-outsourcingu-pracowniczego-i-nowe-obowiazki-dla-agencji-zatrudnienia/).

W ślad za zaostrzeniem polityki w zakresie zatrudniania cudzoziemców w Polsce przedmiotem debaty publicznej stał się postulat ustanowienia bardziej restrykcyjnych kryteriów uzyskiwania polskiego obywatelstwa. Postulaty te przybrały już postać konkretnych projektów zmian w prawie.

Sposoby uzyskania polskiego obywatelstwa w 2025 r.

O ścieżkach uzyskania polskiego obywatelstwa pisaliśmy już w jednym z poprzednich artykułów: https://lexplorers.pl/jak-uzyskac-obywatelstwo-polskie/). W tym miejscu warto tylko przypomnieć, że zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz.U. z 2023 r. poz. 1989 ze zm.) obywatelstwo polskie nabywa się:

• z mocy prawa,
• przez nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP,
• przez uznanie za obywatela polskiego przez wojewodę,
• przez przywrócenie obywatelstwa polskiego przez ministra właściwego ds. wewnętrznych.

W świetle projektowanych nowelizacji katalog ścieżek nabycia polskiego obywatelstwa nie ulegnie modyfikacji. Zmiany – i to dość istotne – dotyczyć będą jednak szczegółowych kryteriów, jakie będzie musiał spełnić cudzoziemiec ubiegający się o polskie obywatelstwo.

Zmiany w ustawie o obywatelstwie polskim – projekt prezydencki

Swego czasu dużą nośność medialną zdobył projekt zmian w ustawie o obywatelstwie polskim przedstawiony Sejmowi przez Prezydenta RP. Głowa państwa proponuje nowelizację art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o obywatelstwie polskim w taki sposób, aby okres nieprzerwanego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, wymagany do uznania za obywatela polskiego wynosił 10, a nie – jak w bieżącym stanie prawnym – 3 lata.

Projekt wpłynął do Sejmu (druk nr 1759) i jest na etapie opiniowania przez organizacje samorządowe.

Nowelizacja ustawy o obywatelstwie polskim: propozycje rządu

Swoją aktywność w debacie dotyczącej zmian w przepisach regulujących uzyskanie polskiego obywatelstwa zaznaczyło również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Podczas dyskusji zorganizowanej przez resort 27 października 2025 r. przedstawiono podejście do nowelizacji ustawy o obywatelstwie polskim oparte na 4 filarach: długości pobytu w Polsce, lojalności wobec państwa polskiego, przejściu testu obywatelskiego i – co ciekawe – rezydencji podatkowej. Istotną rolę miałby odgrywać test obywatelski sprawdzający integrację cudzoziemca ubiegającego się o uzyskanie obywatelstwa polskiego z polskim społeczeństwem i obejmowałby znajomość prawa, wartości i historii Polski. Okres pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostałby – w świetle planów MSWiA – wydłużony z obecnych 3 do 8 lat. Wydłużenie okresu pobytu dotyczyłoby także repatriantów (do 1 roku) i posiadaczy Karty Polaka (3 lata), czyli osób etnicznie polskich, wobec których trudno przecież podnosić argument kulturowej obcości.

4 filary: czy polska rezydencja podatkowa będzie warunkiem uzyskania obywatelstwa?

Frapującym postulatem legislacyjnym MSWiA jest powiązanie obywatelstwa z rezydencją podatkową, uczynienie jej wręcz jednym z „4 filarów” uzyskania obywatelstwa polskiego. Jak wielokrotnie wskazywaliśmy na blogu Lexplorers (np. w kontekście interpretacji indywidualnych Dyrektora KIS: https://lexplorers.pl/rezydencja-podatkowa-w-holandii-organ-nadinterpretacyjny-w-dzialaniu/), rezydencja podatkowa (nieograniczony obowiązek podatkowy) jest ustalana w oderwaniu od kwestii obywatelstwa – określa ona bowiem miejsce, gdzie podatnik ma rozliczać się z tytułu osiągniętych dochodów (bez względu na miejsce ich położenia). Choć posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce z pewnością świadczy o związku danej osoby z naszym krajem i może być zaliczane do szerokiego katalogu argumentów za uznaniem za obywatela polskiego lub nadaniem obywatelstwa polskiego (jako spójne z ciążącym na obywatelach obowiązkiem troski o dobro wspólne: https://lexplorers.pl/polski-paszport-prawa-i-obowiazki-wynikajace-z-bycia-obywatelem/), to traktowanie jej jako „filaru” uzyskania polskiego obywatelstwa wydaje się pewnym nieporozumieniem.

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o obywatelstwie polskim

Dla porządku warto też wspomnieć o projekcie wniesionym w maju 2025 r. przez grupę posłów. Zakłada on wydłużenia z 3 do 10 lat okresu nieprzerwanego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego, UE lub prawa stałego pobytu, wymaganego do uznania go za obywatela polskiego. Wobec negatywnego stanowiska rządu i pokrywania się jego treści z projektem prezydenckim najpewniej nie wpłynie on na kształt potencjalnej nowelizacji.

Obywatelstwo polskie: jak je uzyskać?

Prawnicy działającego w kancelarii GWW zespołu Private Client służą wsparciem w procesie ubiegania się o polskie obywatelstwo. Więcej na temat naszych usług związanych z uzyskaniem polskiego obywatelstwa: https://gww.pl/specjalizacje/obywatelstwo-i-rezydencja/.