29 sierpnia 2025 r. Ministerstwo Finansów ogłosiło projekt zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, który ma wprowadzić nowe zasady opodatkowania fundacji rodzinnych. Jeszcze niedawno politycy zapewniali o stabilności i przewidywalności systemu, dziś jednak na stole leży pakiet uszczelnień. W praktyce oznacza on mniej zwolnień podatkowych i więcej obowiązków. Część przepisów ma zadziałać wstecz, obejmując transakcje dokonane już od 1 września 2025 r.

Ograniczenia w zwolnieniach podatkowych

Projekt wskazuje dwa główne kierunki zmian, mianowicie: ograniczenie zwolnienia podmiotowego oraz rozszerzenie katalogu zdarzeń, w wyniku których fundacja rodzinna będzie zobowiązana zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych.

Choć generalna zasada zwolnienia fundacji rodzinnych zostaje utrzymana, to lista wyjątków znacząco się wydłuża. Nowe regulacje uderzą m.in. w krótkoterminowy wynajem mieszkań i apartamentów. Czynsz najmu budynku, lokalu lub jego części, które zostaną oddane w najem krótkoterminowy nierealizujący celów mieszkaniowych, przestaną korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego po stronie fundacji. W praktyce oznacza to koniec korzystnego podatkowo modelu typu Airbnb czy aparthoteli.

Drugim obszarem zmian jest sprzedaż składników majątku. Fundacja zapłaci podatek, jeżeli sprzeda na przykład majątek otrzymany w darowiźnie od fundatora albo nabyty od podmiotu powiązanego, jeśli od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano nabycia, nie upłyną 3 lata. Innymi słowy, ustawodawca wprowadza okres karencji, który – co szczególnie kontrowersyjne – ma objąć majątek wniesiony już od 1 września 2025 r., choć przepisy zaczną obowiązywać dopiero 1 stycznia 2026 r.

Szerszy katalog ukrytych zysków

Nowelizacja rozszerza również pojęcie ukrytych zysków. Do tej pory opodatkowane były m.in. pożyczki udzielone beneficjentom, jeśli nie zostały zwrócone na czas, albo te zawarte na okres co najmniej 10 lat. Teraz fiskus sięgnie szerzej – także pożyczki dla fundatorów i osób powiązanych z fundacją, fundatorem lub beneficjentem zostaną objęte tym reżimem.

Ukrytym zyskiem będzie również wartość umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne należności wynikających z takich pożyczek.

Konsekwencje dla fundacji rodzinnych

Nowe przepisy oznaczają nie tylko mniej zwolnień i większe ryzyko podatkowe w transakcjach z fundatorem czy beneficjentami, ale również dodatkowe obowiązki dowodowe przy najmie długoterminowym. Wszystko to może ostudzić entuzjazm wobec fundacji rodzinnych jako wygodnego narzędzia planowania sukcesyjnego.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Zasadniczo nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Jednak do majątku wniesionego lub nabytego po 31 sierpnia 2025 r. stosować ma się już zasada trzyletniej karencji.

To oznacza, że fundacja, która dziś przyjmie darowiznę od fundatora, nie będzie mogła sprzedać jej bez podatku przed upływem trzech lat od końca roku kalendarzowego, kiedy ją nabyła.

Czy jest wyjście?

Choć projekt przedstawia obraz dość restrykcyjny, nie oznacza to, że fundacje rodzinne stracą całkowicie na atrakcyjności. Odpowiednio zaplanowane działania – zwłaszcza w okresie przejściowym – mogą pozwolić zminimalizować część negatywnych skutków nowelizacji. Warto więc już teraz przyjrzeć się aktywom, które mają zostać wniesione do fundacji, i zastanowić się nad strategią ich wykorzystania.