Nowe zasady poboru podatku u źródła w Polsce – znowu częściowo odroczone

Nowelizacja przepisów ustaw o podatkach dochodowych przyniosła szereg obowiązków nałożonych na podmioty dokonujące wypłat m.in. dywidend, odsetek, należności licencyjnych i wynagrodzeń za pewne usługi niematerialne. Obowiązki te obejmują zaostrzenie weryfikacji zasadności stosowania zwolnień lub preferencyjnych stawek przy poborze podatku u źródła. W przypadku wypłacających objętych przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zastosowanie części przepisów zostało już drugi raz odroczone – tym razem do 1 stycznia 2020 r.

Jak było dotychczas?

Dotychczas podmioty dokonujące wypłat na rzecz zagranicznych odbiorców m.in. dywidend, odsetek, należności licencyjnych i wynagrodzeń za pewne usługi niematerialne, działając w charakterze płatników, mogły nie pobierać podatku u źródła w związku ze zwolnieniem przysługującym na gruncie przepisów krajowych bądź pobrać podatek wg stawki wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania w zasadzie jedynie po uzyskaniu od nich ważnych certyfikatów rezydencji. Są to zaświadczenia o miejscu zamieszkania bądź siedziby dla celów podatkowych wydawane przez właściwy organ administracji podatkowej.

Nowe zasady – płatności do kwoty 2 mln zł  w danym roku

Nowe przepisy zmieniają zasady gry. Jeżeli należności kwalifikujące się do kategorii rodzących co do zasady obowiązek poboru podatku u źródła, wypłacane na rzecz tego samego podmiotu, przekroczą w danym roku wartość 2 mln zł, płatnik będzie zobowiązany do poboru podatku u źródła wg stawki przewidzianej w polskich przepisach (obecnie 20 proc. lub 19 proc. w przypadku dywidend) z pominięciem np. postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, nawet jeżeli umowy te przewidują korzystniejsze stawki podatku bądź wskazują, że dana należność nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Płatnik może jednak nie pobierać podatku bądź zastosować korzystniejszą stawkę, jeżeli otrzyma od odbiorcy należności certyfikat rezydencji i co najmniej oświadczenie o statusie rzeczywistego właściciela, ergo otrzymującego należność dla własnej korzyści i decydującego samodzielnie o jej przeznaczeniu, niedziałającego np. jako pośrednik bądź powiernik oraz prowadzącego rzeczywistą działalność gospodarczą.

Płatności przekraczające 2 mln zł w danym roku

Z kolei w przypadku, gdy wypłacane na rzecz tego samego podmiotu należności przekroczą w danym roku wartość 2 mln zł, płatnik będzie miał dwie możliwości. Zgodnie z pierwszą z nich będzie musiał pobrać (i wpłacić na rachunek urzędu skarbowego) podatek u źródła od nadwyżki ponad kwotę 2 mln zł na zasadach przewidzianych w polskich ustawach. Druga możliwość pozwala płatnikowi działać tak, jak w przypadku wypłat nieprzekraczających w danym roku 2 mln zł, pod warunkiem złożenia dodatkowo stosowanego oświadczenia. Oświadczenie to powinno obejmować deklarację, że płatnik posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla niepobrania podatku (przede wszystkim certyfikat rezydencji), oraz że po przeprowadzeniu weryfikacji z należytą starannością nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość niepobrania podatku bądź zastosowania korzystniejszej stawki wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Złożenie oświadczenia przez płatnika jest fakultatywne. W jego braku będzie on zobowiązany do poboru podatku u źródła od nadwyżki ponad 2 mln zł z pominięciem postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Nie wyklucza to jednak możliwości uzyskania późniejszego zwrotu podatku na wniosek odbiorcy należności (podatnika) albo płatnika, jeżeli wpłacił on podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku. Zwrot podatku będzie poprzedzony weryfikacją przez organ podatkowy zasadności zastosowania zwolnienia bądź korzystniejszej stawki podatku.

W przypadku nieprawidłowego poboru lub braku wpłaty podatku u źródła na rachunek urzędu skarbowego, płatnik odpowiada za ten podatek całym swoim majątkiem i w przypadku wykazania nieprawidłowości, jest zobowiązany wpłacić prawidłowy podatek wraz z odsetkami za zwłokę. Co więcej, jeżeli złożone przez płatnika oświadczenie okaże się niezgodne z prawdą, na płatnika może zostać nałożone dodatkowe 10- lub 20-proc. zobowiązanie podatkowe liczone od należności, w stosunku do której płatnik nie pobrał podatku bądź zastosował korzystniejszą stawkę. Złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia może pociągać za sobą także karę grzywny do 720 stawek dziennych, karę pozbawienia wolności albo obie te kary łącznie, a w przypadkach mniejszej wagi samą karę grzywny za wykroczenie skarbowe.

Dodatkowo, w przypadku przekroczenia kwoty 2 mln zł w danym roku, zastosowanie przez płatnika zwolnień od podatku u źródła wynikających z przepisów krajowych implementujących tzw. dyrektywę parent-subsidiary i dyrektywę odsetkową (wypłaty m.in. dywidend, odsetek i należności licencyjnych pomiędzy podmiotami spełniającymi dodatkowe wymogi udziałowe) będzie możliwe tylko w przypadku uzyskania od organu podatkowego obowiązującej opinii w sprawie stosowania zwolnienia.

Odroczenie obowiązywania części przepisów

W przypadku płatników będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą nowe zasady obowiązują w pełnym zakresie od 1 lipca 2019 r. Natomiast w stosunku do płatników objętych przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zastosowanie części przepisów – w zakresie obowiązku poboru podatku z pominięciem zasad przewidzianych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania bądź przepisach szczególnych – zostało ponownie odroczone. Pierwotnie odroczone przepisy miały mieć zastosowanie od 1 lipca 2019 r. Tym razem przepisy mają obowiązywać od 1 stycznia 2020 r.

Niezależnie od powyższego, począwszy od 1 stycznia 2019 r. wszystkich płatników obowiązuje – już od wypłaty pierwszej złotówki – nakaz dochowywania należytej staranności przy weryfikacji, czy wypłata konkretnej należności kwalifikuje się np. do niepobrania podatku u źródła stosownie do postanowień przepisów krajowych lub umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania bądź pobrania podatku wg korzystniejszej stawki. Procedury należytej staranności wiążą się z koniecznością weryfikacji statusu odbiorcy należności pod kątem, czy spełnia on warunki uznania go za rzeczywistego właściciela.

Tomasz Piejak, aplikant adwokacki, Wojciech Jaranowski, praktyka doradztwa dla klientów indywidualnych w GWW