Obowiązek sprawozdawczy w ramach mechanizmu CBAM od 1 października 2024 r. – dane rzeczywiste

Od 1 października 2023 r. importerzy są zobowiązani do składania sprawozdań CBAM w przypadku wprowadzania do obrotu towarów objętych mechanizmem CBAM (ang. carbon border adjustment mechanism).

W celu ułatwienia realizacji tych obowiązków w trakcie pierwszych trzech kwartałów działania mechanizmu CBAM zgłaszający mogli skorzystać z alternatywnych metod określania emisji, w tym wykorzystując wartości domyślne udostępnione przez Komisję Europejską dla towarów objętych CBAM. Jednak w III kwartale 2024 r. zgłaszający będą zobowiązani do obliczania emisji wbudowanej w sposób rzeczywisty, stosując metody obliczeniowe określone w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r.

To oznacza, że importerzy muszą uzyskać szczegółowe dane od producentów lub dostawców, takich jak:

• specyficzne bezpośrednie emisje wbudowane (w tonach CO₂ na jednostkę),
• metodyka monitorowania emisji CO₂ (np. pomiary lub obliczenia),
• źródło oraz wartość współczynnika emisji pośrednich (jeśli jest inne niż opracowane przez KE na podstawie danych IEA),
• ilość zużytej energii elektrycznej na jednostkę towaru oraz źródło tej energii,
• dodatkowe informacje o źródłach wartości współczynnika emisji pośrednich w przypadku, gdy źródło jest inne niż określone przez KE.

Importujący będą także zobowiązani do wypełnienia informacji dotyczących danych producenta towaru. Obowiązek ten ma na celu dokładniejsze śledzenie i raportowanie emisji dwutlenku węgla, co wpisuje się w szerszą strategię ograniczania wpływu zmian klimatycznych.

Zgromadzenie danych o rzeczywistych emisjach związanych z wytwarzaniem towarów objętych mechanizmem CBAM jest kluczowe dla poprawnego funkcjonowania tego systemu i efektywnej oceny wpływu na środowisko oraz rynki. Od 2026 r. wprowadzenie wartości domyślnych emisji wbudowanych, opartych na uzyskanych informacjach o stosowanych rzeczywistych metodach obliczeniowych emisji wbudowanych dla każdego kraju stanie się istotnym elementem w ramach polityki neutralności klimatycznej.

Dla importerów dostępność rzetelnych danych o emisjach jest zarówno kwestią ekologiczną, jak i finansową. Różne metody kalkulacji i monitorowania emisji, które będą stosowane do końca 2024 r., zapewniają elastyczność, ale jednocześnie muszą spełniać określone standardy dotyczące dokładności i zakresu danych. Ważne jest, aby importerzy pracowali nad wdrażaniem tych metod, które najlepiej odwzorowują rzeczywiste procesy produkcyjne w krajach trzecich.

Dodatkowo, możliwość szacowania emisji wbudowanych dla towarów złożonych do 20% na podstawie wartości domyślnych do końca 2025 r. umożliwia importerom pewną swobodę, ale także nakłada na nich obowiązek staranności w obliczeniach, aby te przybliżenia nie wpłynęły na ich konkurencyjność na rynku.

Pozyskiwanie danych rzeczywistych od kontrahentów w zakresie CBAM wymaga przemyślanej strategii i ścisłej współpracy z różnymi interesariuszami. Oto kilka kroków, które mogą pomóc w uzyskaniu tego rodzaju informacji:

1. Zrozumienie wymagań CBAM: Warto zapoznać się z regulacjami i wymogami dotyczącymi CBAM, aby wiedzieć, jakie dane są potrzebne. Zazwyczaj chodzi o dane dotyczące emisji CO₂ oraz inne informacje związane z procesem produkcji.
2. Zidentyfikowanie kluczowych kontrahentów: Trzeba ustalić, którzy kontrahenci są kluczowi dla firmy i jakie informacje są od nich potrzebne. Można rozpocząć od swoich głównych dostawców i partnerów handlowych.
3. Utworzenie formularzy i narzędzi do zbierania danych: Celowe jest przygotowanie formularzy lub platformy online, które ułatwią kontrahentom przesyłanie potrzebnych danych, aby proces był łatwy i intuicyjny.
4. Edukacja kontrahentów: Warto wdrożyć szkolenia lub warsztaty dla swoich kontrahentów, aby wyjaśnić, dlaczego dane związane z CBAM są ważne i jakie mają zastosowanie. Edukacja może zwiększyć zaangażowanie w proces zbierania danych.
5. Wdrożenie regulacji i umów: Można rozważyć wprowadzenie odpowiednich zapisów w umowach z kontrahentami, które zobowiązują ich do raportowania danych dotyczących emisji oraz innych wymaganych informacji.
6. Regularne monitorowanie i podejmowanie właściwych kroków: Utrzymywanie regularnego kontaktu z kontrahentami w celu przypomnienia o obowiązkach oraz terminach dostarczania danych. To pozwoli na bieżąco monitorować postępy w zbieraniu informacji.
7. Przechowywanie i analiza danych: Należy stworzyć system, który pozwoli na efektywne przechowywanie oraz analizowanie pozyskanych danych, co pomoże w dalszym podejmowaniu decyzji biznesowych oraz wypełnianiu wymogów CBAM.
8. Współpraca z ekspertami: Jeśli pozyskiwanie danych rzeczywistych sprawia trudności, powinno się rozważyć współpracę z firmami konsultingowymi lub specjalistami w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, którzy mogą pomóc w skonstruowaniu odpowiednich narzędzi oraz strategii.
9. Raportowanie i przejrzystość: Przydatne może być opracowanie systemu raportowania, który umożliwi monitorowanie i raportowanie emisji CO₂, co może być przydatne podczas ewentualnych kontroli.

Jeśli dane rzeczywiste nie są dostępne, należy rozważyć kilka różnych podejść w zależności od kontekstu i celu, jakie chce się osiągnąć:

1. Symulacja: Stworzenie danych syntetycznych, które będą odzwierciedlały istotne cechy danych rzeczywistych. Warto użyć modeli statystycznych lub algorytmów generujących przykłady danych na podstawie pewnych założeń.
2. Ankiety i badania: Ewentualne przeprowadzenie własnych badań lub ankiet, aby zebrać potrzebne dane, pozwoli na zgromadzenie danych specyficznych dla kontekstu działalności firmy.
3. Analiza danych zastępczych: Poszukanie danych analogicznych lub zastępczych, które mogą być użyte w twoim modelu lub analizie. Sprawdzenie również danych z pokrewnych dziedzin mogą dostarczyć cennych informacji.
4. Eksperci i literatura: Konsultacja ze specjalistami w danej dziedzinie lub przeszukanie literatury, aby znaleźć szacunkowe dane lub inne wiarygodne informacje, które mogą pomóc w wypełnieniu luki.
5. Użycie danych historycznych lub poprzednich lat: Jeśli jest to możliwe, wykorzystanie danych z wcześniejszych okresów, które mogą być zbliżone do obecnych warunków.

Każda z tych strategii ma swoje zalety i ograniczenia, więc ważne jest, aby dobrać odpowiednią metodę w zależności od specyfiki towarów importowanych.

Zgłaszający sprawozdanie mają obowiązek dążyć do uzyskania jak najbardziej wiarygodnych danych o emisjach od swoich dostawców lub producentów towarów objętych CBAM. W przypadku gdy nie uda się zdobyć tych danych, zgłaszający musi wykazać, że podjął wszelkie możliwe kroki w tym kierunku.

W raporcie, w sekcji dotyczącej emisji należy wypełnić część związaną z bezpośrednimi emisjami wbudowanymi. W polu „sposób wyznaczania” po wybraniu opcji „dane rzeczywiste” zgłaszający powinien skorzystać z pola „komentarze”. W tym polu należy szczegółowo opisać wszelkie działania, które zostały podjęte w celu pozyskania danych o emisjach od dostawców lub producentów. Warto uwzględnić informacje na temat:

1. kontaktów z dostawcami/producentami (np. wysłanych zapytań, spotkań, korespondencji);
2. wykorzystanych narzędzi lub metod pozyskiwania danych (np. ankiety, prośby o informacje);
3. odpowiedzi, jakie otrzymano od dostawców/producentów, w tym ewentualne wyjaśnienia dotyczące braku dostępu do danych;
4. alternatywnych źródeł informacji, które mogły być wykorzystane w celu oszacowania emisji.

Po uzupełnieniu sekcji „komentarze” należy starannie wypełnić również pozostałe wymagane pola oznaczone czerwoną gwiazdką, aby raport był kompletny i zgodny z wymogami.

Uzyskanie danych rzeczywistych od kontrahentów w kontekście CBAM jest kluczowym krokiem w dostosowywaniu się do nowych regulacji i wspieraniu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Wdrożenie kroków zabezpieczających przed konsekwencjami związanymi z rozporządzeniem CBAM jest istotne dla importerów, szczególnie w kontekście unijnej polityki klimatycznej. Ich implementacja pomoże również w zabezpieczeniu przed negatywnymi skutkami CBAM i wpłynie pozytywnie na wizerunek firmy, a także przyczyni się do bardziej zrównoważonego rozwoju całej branży.