Chyba nie trzeba nikogo przekonywać, iż zapewnienie odpowiednich parametrów wody przeznaczonej do spożycia jest niezwykle istotne. Nowelizacja ustawy Prawo wodne, która wchodzi w życie 1 stycznia 2018 r. przywraca obowiązek ustanawiania stref ochronnych ujęć wody. Kto będzie objęty tym obowiązkiem i jakie wiążą się z tym konsekwencje?

Co to jest i czemu służy?

Strefa ochronna ujęcia wody to wydzielony fragment terenu wokół ujęcia, np. wokół studni. Ma on gwarantować, że do pobieranych wód nie przedostaną się żadne zanieczyszczenia mogące pogorszyć jej jakość czy też spowodować jej niezdatność do spożycia. Ma to szczególne znaczenie, jeśli woda pobierana jest na cele spożycia przez ludzi oraz do zaopatrzenia zakładów wymagających wody wysokiej jakości. W strefach tych obowiązuje szereg zakazów i ograniczeń.

Na gruncie nowego Prawa wodnego ustawodawca wyróżnia dwa rodzaje stref ochronnych: (1) wyłącznie teren ochrony bezpośredniej oraz (2) teren ochrony bezpośredniej i teren ochrony pośredniej.

Te pierwsze ustanawiane będą z urzędu w drodze decyzji.  Natomiast strefy ochrony pośredniej wyznaczane będą na wniosek (w wyjątkowych sytuacjach z urzędu, o czym niżej) w drodze aktów prawa miejscowego.

Teren ochrony bezpośredniej

Obligatoryjność stref ochrony bezpośredniej nie jest nowością na gruncie Prawa wodnego. Takie rozwiązania funkcjonowały w latach wcześniejszych. Niemniej ustawodawca z różnych względów zdecydował się od tego odejść na rzecz ich fakultatywnego charakteru. Od nowego roku ustanowienie strefy ochronnej ujęcia w formie bezpośredniej będzie obligatoryjne. Co ciekawe, dla ujęć dla których dotychczas nie ustanowiono bezpośrednich stref ochronnych, strefy te zostaną ustanowione z urzędu w terminie do 30 czerwca 2018 r.

Decyzja taka wiązać się może z koniecznością podjęcia określonych działań zmierzających do ochrony ujęcia m.in. ogrodzenia terenu czy jego prawidłowego oznakowania.

Teren ochrony pośredniej i teren ochrony bezpośredniej

Drugim rodzajem strefy ochronnej jest teren ochrony pośredniej i teren ochrony bezpośredniej. O konieczności jej wyznaczenia stanowić będzie tzw. analiza ryzyka, sporządzana przez właściciela ujęcia. Analiza ma obejmować ocenę zagrożeń zdrowotnych dla ujmowanej wody, przy uwzględnieniu czynników mogących mieć negatywny wpływ na jej jakość. Jeśli więc z analizy ryzyka wynika konieczność ustanowienia strefy, a właściciel ujęcia sam nie wystąpi o jej ustanowienie, strefa taka zostanie wyznaczona z urzędu.

W kontekście powyższego należałoby zadać pytanie – na kim spoczywa obowiązek sporządzenia analizy? W tym miejscu ustawodawca wydaje się niekonsekwentny.  Z jednej bowiem strony wskazuje, iż do przeprowadzenia analizy ryzyka i jej przekazania do właściwego wojewody, zobowiązany jest właściciel ujęcia wody, realizujący zadania zbiorowego zaopatrzenia w wodę. W kolejnym ustępie wskazuje zaś, iż analizę ryzyka przeprowadza się w dwóch przypadkach. Po pierwsze, dla ujęć wody dostarczających więcej niż 10 m3 wody na dobę lub służących zaopatrzeniu w wodę więcej niż 50 osób. Po drugie, dla indywidualnych ujęć wody dostarczających wodę w mniejszej ilości, jeżeli jest ona dostarczana jako woda przeznaczona do spożycia przez ludzi w ramach działalności handlowej, usługowej, przemysłowej albo do budynków użyteczności publicznej. Taka konstrukcja przepisu budzi wątpliwości, kto tak naprawdę jest zobligowany do przeprowadzenia analizy ryzyka i ewentualnego wystąpienia o ustanowienie strefy ochrony. Kwestia ta jest szczególnie istotna, gdyż jej konsekwencją może być cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia wodnoprawnego, bez odszkodowania.

Co istotne, właściciele ujęć wody, dla których nie ustanowiono strefy ochronnej obejmującej teren ochrony pośredniej na podstawie ustawy Prawo wodne z 2001 r., zostali zobligowani do przedłożenia wniosku o ustanowienie stref ochronnych, obejmujących teren ochrony bezpośredniej oraz teren ochrony pośredniej. Są do tego zobowiązani jednak tylko wtedy, jeżeli jest to uzasadnione wynikami przeprowadzonej analizy ryzyka. Obowiązek ten winni zrealizować w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie nowego Prawa wodnego.

Podsumowanie

Strefy ochronne ujęć wody to rozwiązanie istotne, niemniej wiążące się z szeregiem ograniczeń. Warto więc zweryfikować sposób zagospodarowania terenu wokół ujęcia wody, a także rozważyć konieczność przeprowadzenia analizy ryzyka. Powstałe wątpliwości być może uda się rozwiać w momencie, gdy nowy organ – Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie – oficjalnie rozpoczną swoją działalność, co nastąpi z dniem 1 stycznia 2018 r.

Autorką artykułu jest Marta Banasiak, aplikant radcowski w GWW.