Portugalia to najdalej wysunięte na zachód państwo europejskie i miejsce, gdzie Europa styka się z Atlantykiem. Od lat jej wspaniały klimat, architektura i kuchnia przyciągają miłośników podróży z całego świata. Państwo to ma jednak do zaoferowania o wiele więcej – spore korzyści podatkowe wynikające z uzyskania statusu tzw. niestałego rezydenta podatkowego (pt. residente não habitual – w skrócie RNH).

Kto może uzyskać status RNH?

Osoby, które nie są obywatelami Portugalii, stały się jednak jej rezydentami podatkowymi.

Portugalską rezydencję podatkową nabywa się w wyniku przebywania w Portugalii dłużej niż 183 dni w danym roku. Może to nastąpić wcześniej, jeśli podatnik kupi lub wynajmie tam nieruchomość w celu stałego zamieszkania. Po uzyskaniu statusu rezydenta podatkowego należy złożyć wniosek o nadanie statusu RNH. Trzeba to zrobić najpóźniej do końca marca następnego roku.

Statusu RNH nie może uzyskać osoba, która była w Portugalii rezydentem podatkowym już wcześniej w ciągu ostatnich 5 lat.

Korzyści z posiadania statusu RNH

Korzyści te są następujące:

• zwolnienie z opodatkowania w Portugalii zagranicznych dywidend, należności licencyjnych, odsetek i innych dochodów z kapitału. Jest to możliwe, jeżeli państwo źródła nie jest rajem podatkowym i pod warunkiem, że na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (bądź w związku z brakiem takiej umowy), mogą one być opodatkowane w państwie źródła;
• zwolnienie z opodatkowania w Portugalii dochodów z wynajmu nieruchomości poza terytorium Portugalii oraz dochodów z tzw. działalności o wysokiej wartości dodanej, prowadzonej poza Portugalią. Dochody o wysokiej wartości dodanej to np. dochody architektów, inżynierów, informatyków, lekarzy, aktorów czy też muzyków. Zwolnienie to jest możliwe pod identycznymi warunkami jak powyżej;
• zwolnienie z opodatkowania w Portugalii dochodów ze stosunku pracy poza Portugalią, jeżeli są one faktycznie (a nie tylko potencjalnie) opodatkowane w państwie, gdzie praca jest wykonywana;
• opodatkowanie 20% podatkiem liniowym w Portugalii dochodów ze wspomnianej wcześniej działalności o wysokiej wartości dodanej, wykonywanej w Portugalii. Dochody takie są potraktowane bardzo korzystnie. Opodatkowanie ich na zasadach ogólnych oznaczałoby zastosowanie progresywnej stawki, sięgającej prawie 50%.

Praktyczne przykłady

Przykład 1.

Pan X dotychczas mieszkał w Polsce i był polskim rezydentem dla celów podatkowych. Jest udziałowcem dobrze prosperującej polskiej spółki, w związku z czym uzyskuje dochody z dywidend opodatkowane w Polsce stawką 19%.

Ze względu na wzrastającą niechęć do jesiennej słoty i mroźnych zim, X postanowił spędzić resztę życia podziwiając zachody słońca nad Atlantykiem z lampką porto w ręku. Bardzo szybko znalazł i kupił wymarzoną posiadłość w Portugalii.

Po uzyskaniu statusu RNH otrzymywane od polskiej spółki dywidendy nie będą opodatkowane w Portugalii. W Polsce natomiast będą opodatkowane wg korzystniejszej 15% stawki podatku u źródła, wynikającej z polsko–portugalskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z 1995 r. Korzystniejsza stawka będzie miała zastosowanie pod warunkiem, że X udokumentuje swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Portugalii certyfikatem rezydencji wydanym przez portugalskie organy podatkowe.

Przykład 2.

Stan faktyczny jak wyżej, z tym że pan X jest światowej sławy aktorem uzyskującym dochody z kontraktów zawartych z teatrami na całym świecie. Gdyby X pozostał w Polsce, najprawdopodobniej jego dochody byłyby opodatkowane na zasadach ogólnych – w zależności od ich wysokości – wg. 18 lub 32 % stawki. Dodatkowo, z dużym prawdopodobieństwem podlegałyby one opodatkowaniu w państwie, w którym odbywa się spektakl.

Uzyskując status RNH, dochody X z występów poza Portugalią nie będą opodatkowane w tym państwie, zaś dochody z występów na deskach portugalskich teatrów będą opodatkowane wg stałej, 20% stawki.

Warto czy nie warto?

Warto. Wszystko zależy jednak od rodzaju prowadzonej działalności, wysokości dochodów i może przede wszystkim – oczekiwań od życia. Trzeba też mieć na uwadze spore wydatki związane ze zmianą miejsca zamieszkania oraz stres towarzyszący przenoszeniu centrum interesów życiowych za granicę.

Diabeł tkwi w szczegółach, dlatego w przypadku podjęcia tej ważnej życiowej decyzji zalecane jest zatrudnienie profesjonalnego doradcy posiadającego doświadczenie w zakresie transgranicznego doradztwa prawnego oraz międzynarodowego prawa podatkowego, który odpowiednio zatroszczy się o wszystkie formalności.

Autorem artykułu jest Tomasz Piejak, aplikant adwokacki w GWW.