Ograniczony zakres wymagań formalnych, plastyczność potencjalnych portfeli inwestycyjnych oraz korzyści podatkowe sprawiły, że wybór alternatywnej spółki inwestycyjnej (zwłaszcza tzw. małej ASI) zyskał popularność wśród inwestorów. Nie jest to jednak oszałamiająca popularność.

Zmiany w prawie i chociażby fakt wstrzymania do lutego 2025 r. obrotu akcjami alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI), które są notowane w obrocie zorganizowanym, spowodowało, że liczba nowo zarejestrowanych ASI/ZASI wprawdzie nie maleje, ale też nie wzrasta tak dynamicznie jak przyrost nowo rejestrowanych fundacji rodzinnych. Zapowiedziane przez Ministra Finansów na konferencji prasowej założenia do zmian w opodatkowaniu fundacji rodzinnych od 2026 r. mogą skłonić niektórych prywatnych inwestorów do tego, aby „odświeżyć” pamięć o ASI. W kontekście zakresu warunków do skorzystania zwolnienia z CIT dochodu uzyskanego ze zbycia udziałami i akcjami okres posiadania aktywa wynosi w ASI 2 lata, w fundacji rodzinnej po zmianach – 3 lata. Zakładamy, że ASI powróci chociażby jako podmiot do porównania efektywności podatkowej z polską spółką holdingową i fundacją.

W jednym z tekstów ogłoszonych na naszym blogu Lexplorers omówiliśmy cztery formy prawne, jakie polscy podatnicy mogą wykorzystać przy strukturyzowaniu majątku. Tym razem chcielibyśmy skupić się jednej z nich: alternatywnej spółce inwestycyjnej (ASI).

Alternatywna spółka inwestycyjna (ASI) – podstawa prawna

Jak stanowi art. 8a ust. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2024 r. poz. 1034 – dalej „ustawa o FIASI”), wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej (jednej z form alternatywnego funduszu inwestycyjnego) jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną.

Politykę inwestycyjną alternatywnej spółki inwestycyjnej określa się w:

• dokumentach założycielskich alternatywnej spółki inwestycyjnej,
• regulacjach wewnętrznych ASI, czyli dokumentach przyjętych przez zarządzającego ASI (w tym regulaminach) dotyczących działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej.

Alternatywna spółka inwestycyjna – jak ją założyć?

Alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić działalność w formie:

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej (ASI zarządzana wewnętrznie);
• spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska (ASI zarządzana zewnętrznie).

Jak wspomnieliśmy, alternatywna spółka inwestycyjna prowadzi działalność zgodnie z polityką inwestycyjną. To ustalenie polityki inwestycyjnej będzie właśnie pierwszym krokiem do założenia ASI. Po zawarciu samej umowy spółki konieczne jest złożenie wniosku o wpis do prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego rejestru zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi oraz jej zgłoszenie do Krajowego Rejestru Sądowego. Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie działalności jest wymagane tylko dla ASI, w których wartość portfeli inwestycyjnych przekracza określone progi (zwykle 100 000 000 EUR, w niektórych przypadkach 500 000 000 EUR – art. 70zb ustawy o FIASI).

Status inwestora alternatywnej spółki inwestycyjnej i zarządzającego ASI

W odniesieniu do inwestorów alternatywnej spółki inwestycyjnej ustawa o FIASI stanowi, że inwestorem ASI jest podmiot, który:

• posiada prawa uczestnictwa w spółce (czyli prościej – akcję lub udział, w spółkach osobowych rozumiany jako ogół praw i obowiązków wspólnika) oraz
• spełnia (z pewnymi wyjątkami określonymi w przepisach prawa unijnego) kryteria klienta profesjonalnego (rozbudowana definicja klienta profesjonalnego została zawarta w art. 2 ust. 13a ustawy o FIASI).

Alternatywną spółką inwestycyjną (art. 8b ustawy o FIASI: „co najmniej portfelem inwestycyjnym tej spółki oraz ryzykiem”) zarządza „zarządzający ASI”; podmiot taki podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Złoto czy może raczej start-up? Wybór alternatywnej spółki inwestycyjna jako finansowego wehikułu

Przymiotnik „alternatywna” pojawia się w nazwie ASI nieprzypadkowo. Podobnie jak inne „alternatywne” fundusze inwestycyjne, stanowi ona opcję lokowania majątku „alternatywną” wobec klasycznych funduszy inwestycyjnych. W odróżnieniu od nich jej założenie nie zostało obwarowane tak złożonymi wymaganiami formalnymi, co czyni z ASI narzędzie elastyczne. Co więcej, na alternatywnej spółce inwestycyjnej (tzw. małej ASI) nie ciążą obowiązki związane z niektórymi aspektami działalności operacyjnej (np. zatrudnianie lub wręcz powoływanie do zarządu specjalistów o określonych kwalifikacjach formalnych, wykonywanie kwartalnych audytów).

Z pewnością wybór ASI będzie korzystny dla inwestorów, którzy oczekiwaliby zysków wyższych niż te, jakich mogą spodziewać się przy korzystaniu ze standardów wehikułów finansowych. Z tego względu w portfelach alternatywnych spółek inwestycyjnych znajdziemy inwestycje w fundusze hedgingowe, fundusze private equity lub podmioty rozpoczynające działalność (start-up). Wśród instrumentów, dla których ASI będzie dogodnym narzędziem inwestowania, są także, dość odporne na wahania koniunktury, fundusze surowcowe. Oczywiście, należy mieć świadomość, że wysokie zyski wiążą się z wysokim poziomem ryzyka; skorzystanie z ASI będzie zatem rozwiązaniem dobrym raczej dla doświadczonych inwestorów, którzy – akceptując ryzyko związane z lokowaniem aktywów – dążą do dywersyfikacji ich portfeli inwestycyjnych.

Opodatkowanie alternatywnej spółki inwestycyjnej (ASI)

Choć – co do zasady – za wyborem alternatywnej spółki inwestycyjnej przemawia jej inwestycyjna użyteczność, warto także rozważyć związane z jej założeniem potencjalne korzyści podatkowe.

Przede wszystkim wśród podatkowych zalet ASI należy wskazać zwolnienie z CIT dochodów ze zbycia udziałów lub akcji. Będzie ono przysługiwało, jeżeli zbywająca je alternatywna spółka inwestycyjna przed dniem zbycia posiadała bezpośrednio i nieprzerwanie przez okres dwóch lat nie mniej niż 5% udziałów (akcji) w kapitale spółki, której udziały (akcje) zostały zbyte (nie dotyczy to jednak udziałów lub akcji spółek, w których 50% lub więcej aktywów stanowią nieruchomości położone w Polsce lub prawa do nich). ASI ma również prawo skorzystania ze zwolnienia dywidendowego (przy posiadaniu co najmniej 5% akcji lub udziałów nieprzerwanie przez 2 lata) i zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatki poniesionych w związku z pozyskiwaniem finansowania dłużnego.

Prostota i ryzyko – ASI jako narzędzie zarządzania majątkiem

Względnie (na tle innych wehikułów finansowych) ograniczony zakres wymagań formalnych, plastyczność potencjalnych portfeli inwestycyjnych oraz korzyści podatkowe sprawiają, że wybór alternatywnej spółki inwestycyjnej (zwłaszcza tzw. małej ASI) warto brać pod uwagę przy zarządzaniu majątkiem. Zalety alternatywnej spółki inwestycyjnej nie powinny jednak przesłaniać istotnego faktu: jej założenie, podobnie zresztą jak każdej prawnej formy inwestowania, okaże się sukcesem tylko przy wsparciu doświadczonego doradcy.

Eksperci zespołu private client w kancelarii GWW świadczą usługi doradztwo prawnego i podatkowego dla klientów indywidualnych, którzy chcieliby poprawić efektywność zarządzania majątkiem (także z wykorzystaniem instytucji ASI).