Ustalanie składu reprezentacji w grach zespołowych na kolejny sezon reprezentacyjny budzi zawsze wiele emocji. Patrząc jednakże od drugiej strony – reprezentantów kraju – warto pochylić się nad zagadnieniem: czy sportowcy mają prawny obowiązek reprezentowania kraju?

Ustawodawca pozostawia polskim związkom sportowym wolną rękę

Nieobowiązująca już ustawa o sporcie kwalifikowanym wprost określała, że obowiązkiem zawodnika z chwilą powołania do kadry narodowej jest reprezentowanie kraju w międzynarodowych zawodach sportowych.

W obecnie obowiązującej ustawie o sporcie próżno szukać jakiegokolwiek przepisu dotyczącego obowiązku reprezentowania kraju przez sportowca. Ustawodawca ograniczył się jedynie do określenia, że polski związek sportowy ma wyłączne prawo do powołania kadry narodowej. Oznacza to również prawo do przygotowania jej do igrzysk olimpijskich, mistrzostw świata, mistrzostw Europy, itp. Ustawa przyznaje więc polskim związkom sportowym jedynie kompetencję do wyboru sportowców, którzy będą reprezentować kraj na zawodach międzynarodowych.

Jak to robią w PZPN i PZPS?

Skoro ustawa o sporcie nie odpowiada  na pytanie, czy reprezentowanie kraju jest prawnym obowiązkiem sportowca, odpowiedzi należy szukać w przepisach niższego rzędu. Przepisami takimi są wewnętrzne regulaminy polskich związków sportowych. Przeanalizujmy więc pokrótce regulaminy dwóch polskich związków sportowych prowadzących działalność w ramach najbardziej popularnych sportów drużynowych w Polsce:

• Siatkówka

Przepisy Sportowo–Organizacyjne PZPS wskazują, że zawodnik występujący w rozgrywkach organizowanych przez PZPS zobowiązany jest do gry w reprezentacji, do której został powołany. Obowiązek ten rozciąga się także na wzięcie udziału w przygotowaniach do reprezentowania. Uregulowania te skorelowane są ze zobowiązaniem klubów do zwalniania swoich zawodników na zgrupowania, przygotowania oraz mecze związane z powołaniem zawodnika do reprezentacji.  Co w przypadku, gdy zawodnik bez usprawiedliwionej przyczyny odmówi gry w kadrze narodowej? Zgodnie z przepisami dyscyplinarnymi, podlega karze okresowego zawieszenia w prawach na okres od 6 do 24 miesięcy.

• Piłka nożna

Przepisy w sprawie organizacji rozgrywek w piłkę nożną wskazują, że zawodnik powołany do reprezentacji zobowiązany jest do stawienia się w ustalonym czasie na zgrupowanie. Niestawiennictwo zawodnika na zgrupowaniu kadry możliwe jest tylko w przypadkach choroby bądź odniesienia kontuzji. Zawodnik, który po otrzymaniu powołania nie stawi się na zgrupowaniu kadry bez zezwolenia PZPN bądź kadry, nie może brać udziału w dwóch najbliższych zawodach mistrzowskich, o Puchar Ekstraklasy lub o Puchar Polski. Dopuszczenie takiego zawodnika do gry jest wysoce ryzykowne – grozi orzeczeniem walkoweru. Sankcje dla zawodnika za nieusprawiedliwione niestawienie się na zgrupowanie kadry przewidują przepisy dyscyplinarne. Może to być kara pieniężna w wysokości co najmniej 5.000 zł lub dyskwalifikacja.

Świadomy wybór?

Jak widać na powyższych przykładach, obowiązek reprezentowania kraju przez sportowca oraz sankcje za naruszenie tego obowiązku wynikają jedynie z wewnętrznych przepisów regulaminowych polskich związków sportowych. Ustawodawca – świadomie bądź mniej świadomie – pozostawił polskim związkom sportowym swobodę decydowania tym zakresie.

Jednak czy jest to to słuszne rozwiązanie? Czy przepisy ustawy powinny regulować obowiązek reprezentowania kraju? Czy też powinna być to materia pozostawiona właśnie polskim związkom sportowym? Idąc dalej, czy zawodnik powinien mieć możliwość odmowy reprezentowania kraju i czy jest sens zmuszać sankcjami regulaminowymi zawodników do reprezentowania kraju wbrew ich woli ? O tym w następnych wpisach.

Autorem artykułu jest Rafał Pietruszewski, radca prawny.