Rosnące zainteresowanie dziełami sztuki i monetami inwestycyjnymi skłania do przyjrzenia się nowej, korzystnej dla podatników interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w której ocenił on skutki sprzedaży odziedziczonych przez wnioskodawcę przedmiotów kolekcjonerskich na tle opodatkowania VAT (0113-KDIPT1-2.4012.745.2025.4.AJB).

Z pokolenia na pokolenie – dzieła sztuki w planowaniu sukcesyjnym

Dzieła sztuki – nie tylko sztuk pięknych (malarstwo, rzeźba), ale także sztuk użytkowych (meble, numizmatyka, medalierstwo) – niezależnie od ich wartości czysto estetycznej i sentymentalnej – stanowią cenne aktywa inwestycyjne. Ponieważ charakteryzują się względnie wysoką ceną i niewielką płynnością (krąg potencjalnych nabywców zawężony jest do wyrafinowanych koneserów), często wchodzą one w skład masy spadkowej. Zmieniający się z pokolenia na pokolenie gust kolekcjonerów może skłaniać do sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład rodzinnej kolekcji. Sprzedaż taka – podobnie zresztą jak wszystkie transakcje na rynku – każe zadać pytania o jej skutki podatkowe.

Dziedziczenie dzieł sztuki, sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich i VAT

Analizując podatkowe skutki sprzedaży dzieł sztuki, warto mieć na uwadze specyfikę tego segmentu rynkowego. Nieostra bywa tu bowiem granica między obrotem prywatnym (osobistym, C2C) a biznesowym (B2B, B2C), zwłaszcza gdy w dzieła sztuki i kolekcje inwestuje przedsiębiorca działający w wielu sektorach i korzystający z różnych ścieżek lokowania kapitału.  Problem staje się szczególnie wyraźny w kontekście sprzedaży realizowanej za pomocą popularnych portali aukcyjnych. W tym wypadku ocena, czy konkretna sprzedaż dzieła sztuki lub przedmiotu kolekcjonerskiego należy do działalności gospodarczej, czy jest czynnością zarządu majątkiem prywatnym, ma kluczowe znaczenie dla stosowania prawa podatkowego (o konsekwencjach na tle PIT piszemy na naszym blogu: https://lexplorers.pl/czy-prywatny-kolekcjoner-zaplaci-pit/).

Do prawidłowego zastosowania przepisów o opodatkowaniu sprzedaży dzieł sztuki i przedmiotów kolekcjonerskich konieczne jest poznanie specyficznej, niezbyt intuicyjnej, terminologii, jaką posługuje się ustawodawca. O pojęciu „przedmiotu kolekcjonerskiego” na gruncie ustawy o VAT piszemy na blogu w artykule: https://lexplorers.pl/czy-w-prywatnych-muzeach-sa-przedmioty-kolekcjonerskie/.

Złoto w spadku: VAT przy sprzedaży monet ze spadku (interpretacja indywidualna 0113-KDIPT1-2.4012.745.2025.4.AJB)

Do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpił podatnik przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie m.in. obrotu metalami szlachetnymi, który ponadto posiada udziały (jako prezes zarządu) w spółkach kapitałowych zajmujących się sprzedażą numizmatyki, sztabek złota i opakowań do tych towarów. Podatnik odziedziczył po ojcu – przed przejściem na emeryturę właścicielu sklepu numizmatycznego – kolekcję złotych i srebrnych monet inwestycyjnych i kolekcjonerskich, dzieła sztuki oraz inne przedmioty kolekcjonerskie. Warto dodać, że udziały w spółkach prowadzonych przez wnioskodawcę posiadał także jego ojciec-spadkodawca.

W pytaniu postawionym organowi KAS podatnik zmierzał do ustalenia, czy planowana sprzedaż składników majątku nabytych w drodze spadku będzie działalnością handlowca, o której mowa art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, a tym samym wnioskodawca z tytułu planowanej sprzedaży będzie działał w charakterze podatnika VAT. Sprzedaż miałaby odbywać się za pośrednictwem domu aukcyjnego lub portalu internetowego. Wnioskodawca podkreślał przy tym, że nie wprowadził odziedziczonych przedmiotów do ewidencji środków trwałych spółek, w których ma udziały, lub jednoosobowej działalności gospodarczej; nie wykluczył jednak wykorzystania środków pozyskanych ze sprzedaży składników kolekcji na dokapitalizowanie tych spółek. W konsekwencji przedsiębiorca utrzymywał, że sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich w domach aukcyjnych lub na portalach internetowych będzie mieściła się w zakresie zarządu prywatnym majątkiem i nie spowoduje uzyskania z tego tytułu statusu podatnika VAT. Choć spadkodawca także trudnił się profesjonalnym obrotem numizmatami, to działalność spadkobiercy nie stanowi kontynuacji działalności spadkodawcy, który w chwili śmierci nie był już przedsiębiorca, a zgromadzona kolekcja należała do jego majątku prywatnego.

Kolekcjoner sprzedaje tylko raz: kiedy sprzedaż dzieł sztuki (przedmiotów kolekcjonerskich) nie będzie podlegała VAT?

Stanowisko podatnika Dyrektor KIS uznał za prawidłowe. Uzasadniając takie właśnie rozstrzygnięcie, organ powołał (pojawiającą się także w argumentacji wnioskodawcy) okoliczność, że podatnik nie zamierza po sprzedaży kolekcji nabywać kolejnych tego rodzaju przedmiotów w celu ich odsprzedaży, co odbierałoby jego działaniom cechę „ciągłości”. Oznacza to, że przedsiębiorca nie będzie spełniał definicji podatnika VAT – sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich będzie należała do sfery zarządu prywatnym majątkiem.

Dziedziczenie dzieł sztuki, sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich i podatki

Omówiona interpretacja indywidualna jest korzystna dla podatnika – i to zaskakująco korzystna. O ile bowiem organ interpretacyjny zwykł już przychylać się do stanowisk podatników traktujących sprzedaż na portalach aukcyjnych jako realizowaną poza działalnością gospodarczą (w ramach zarządu prywatnym majątkiem), o tyle w analizowanym przypadku sprawa dotyczyła biznesmena działającego w branży numizmatycznej – jak można sądzić, sukcesorze przedsiębiorcy z tego samego sektora rynku (choć operującego w innych formach prawnych i – zapewne – skali), a rozdział sfery prywatnej i biznesowej nie był tu zatem oczywisty, zwłaszcza wobec dopuszczenia przez spadkobiercę dokapitalizowania spółek środkami ze sprzedaży np. monet inwestycyjnych i kolekcjonerskich. Przyjęcie, że sprzedaż opisana we wniosku nie będzie działalnością gospodarczą na gruncie ustawy o VAT, stanowi wyraz liberalnego podejścia fiskusa.

Planowanie sukcesyjne: przedsiębiorstwa w spadku i dziedziczenie kolekcji dzieł sztuki

Ze względu na wartość dzieła sztuki i przedmiotów kolekcjonerskich obrót takimi aktywami wymaga pogłębionej analizy nie tylko w zakresie określenia ich kulturowej roli i przeprowadzenia adekwatnej wyceny, ale również precyzyjnego określenia praw i obowiązków, jakie na właściciela tych dóbr nakładają przepisy prawa. Zagadnienia te eksperci kancelarii GWW omawiają w specjalnym raporcie Skarb kolekcjonera: prawno-podatkowy przewodnik dla koneserów sztuk pięknych, sztuki użytkowej i historycznej motoryzacji, dostępnym na naszej stronie internetowej: https://gww.pl/skarb-kolekcjonera-przewodnik-prawno-podatkowy-dla-milosnikow-sztuki-i-unikatowych-przedmiotow/.

Wobec wyzwań współczesności coraz większe zainteresowanie wzbudza temat dostępu do broni, w tym – dziedziczenia broni palnej. O zagadnieniu tym piszemy w osobnym wpisie na blogu Lexplorers: https://lexplorers.pl/strzelba-po-dziadku-dziedziczenie-broni-o-posiadaniu-broni-do-celow-pamiatkowych/.