Za nami pierwsza niedziela z zakazem handlu. Wydawać by się mogło, że jeden dzień bez otwartych sklepów zarówno dla konsumentów, jak i podmiotów prowadzących placówki handlowe, nie stanowi problemu. Jednak okazuje się, że pomimo możliwych konsekwencji finansowych, placówki nadal podejmują próby wykorzystania w jak najszerszy sposób luk w nowej ustawie ograniczającej handel w niedziele i święta. Jednym z pomysłów jest zmiana sposobu użytkowania obiektów handlowych.

Ograniczenie możliwości handlu

O ustawie ograniczającej możliwość handlu w niedzielę, słyszał już chyba każdy. Fala informacji medialnych o pierwszej niedzieli handlowej, placówkach, które mogą być otwarte oraz o niedoskonałościach ustawy była gorącym tematem w ostatnim czasie. Ustawa ograniczająca prowadzenie placówek handlowych nie jest jednak aktem tak do końca restrykcyjnym. Można w niej bowiem znaleźć szereg wyjątków od zakazu prowadzenia placówek handlowych we wskazane dni. Jednym z nich są placówki handlowe na dworcach oraz w portach i przystaniach, działające w  zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych.

Czym jest dworzec oraz czy oprócz przysłowiowej kanapki podróżującemu w niedzielę powinny przysługiwać także inne usługi?

Dworzec jest miejscem odprawy pasażerów. Aby spełnić ustawową definicję dworca, placówka powinna zawierać następujące elementy: przystanki komunikacyjne, wyodrębniony punkt sprzedaży biletów oraz punkt informacji dla podróżnych. Chociaż wydawać by się mogło, że dworce to dość specjalistyczne placówki, nie ma większych problemów, by takim dworcem stała się galeria handlowa. W wielu miejscach na świecie, a także w Polsce, dworce są połączone z galeriami handlowymi. Razem tworzą dla podróżujących zarówno punkt transportowy jak i handlowo – usługowy. Ze względu na trudność określenia granic dworca, można uznać, że taka przydworcowa galeria stanowić mogłaby wyjątek przewidziany w ustawie ograniczającej handel. Jak jednak tego dokonać w świetle prawa?

Zmiana sposobu użytkowania obiektu

Sposobem na zapewnienie otwartej galerii w niedzielę jest zmiana sposobu użytkowania obiektu. Jest to procedura mająca na celu przekształcenie dotychczasowego sposobu korzystania z obiektu na inny. Prawo budowlane określa, że zmiana sposobu użytkowania to podjęcie działań, przez które zmieniają się warunki bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotnego, higieniczno – sanitarnego, ochrony środowiska bądź zmiany wielkości lub układu obciążeń. Tak też się dzieje w przypadku przekształcenia galerii handlowej w obiekt dworcowy. Dworzec spełnia zupełnie inne funkcje niż obiekt handlowy. W związku z tym, umiejscowienie punktów stanowiących elementy składowe dworca i dokonanie zgłoszenia organowi administracji architektonicznej, może być podstawą do wyrażenia przez organ zgody na zmianę sposobu użytkowania obiektu.

Krok na własną odpowiedzialność

Sama procedura zmiany sposobu użytkowania nie wydaje się być skomplikowana. Na horyzoncie jawi się jednak kilka trudności. Należy pamiętać, że przed dokonaniem faktycznej zmiany, należy dokonać zgłoszenia właściwemu organowi w celu uniknięcia zarzutu samowoli użytkowania. Ponadto, ze względu na wprowadzony zakaz handlu, takie obiekty poddane będą kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. Dopiero po pozytywnym zaopiniowaniu galerii handlowej jako dworca, możliwe będzie uznanie takiej placówki za punkt odprawy z placówkami handlowymi. W chwili obecnej nie ma określonej praktyki w tym kierunku. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie i nie wiadomo czy każda galeria uzyska status dworca. Ponadto, jeśli nawet przekształcenie zostanie dokonane skutecznie, nie wszystkie placówki handlowe mogą zostać uznane przez inspektora za „działalność związaną z obsługą pasażera”. Bo czy kupno sprzętu RTV można traktować jako obsługę pasażera?

Podsumowanie

Przekształcenie galerii handlowej połączonej z dworcem w dworzec poprzez zmianę jej sposobu użytkowania, może w praktyce być sposobem na otwarcie placówek handlowych w niedzielę. Jednakże, takie rozwiązanie ze względu na brak utrwalonej praktyki oraz niezupełną regulację może również skutkować dolegliwościami finansowymi dla podmiotów otwierających swoje placówki. Warto wziąć pod uwagę kwestie kontroli prowadzonych przez Państwową Komisję Pracy oraz kosztów dokonania zmiany sposobu użytkowania obiektu i rozważyć, czy dla dodatkowego dnia handlu takie rozwiązanie jest opłacalne.

Autorką artykułu jest Roksana Waltrowska, prawnik w GWW.