Szczegółowa analiza możliwości dochodzenia przez wykonawcę zapłaty wynagrodzenia bezpośrednio od inwestora, na podstawie przepisów kodeksu cywilnego (art.  647¹) przedstawiona została w poprzednim wpisie. Co jednak w sytuacji, gdy umowa została zawarta w reżimie wynikającym z Prawa zamówień publicznych? Czy będą miały zastosowanie te same zasady? Jakie jest stanowisko orzecznictwa w tym zakresie i do jakiej kwoty odpowie zamawiający?

Umowa o podwykonawstwo w świetle PZP

Zgodnie z PZP umowa o podwykonawstwo (art. 2 ust. 9B PZP) ma charakter odpłatny, dotyczy usług, dostaw lub robót budowlanych i zawarta jest w formie pisemnej. Przedmiot umowy o podwykonawstwo stanowić musi część zamówienia publicznego. Wspomniany przepis wskazuje również, iż umowa ta zawierana jest między wybranym przez zamawiającego wykonawcą a podmiotem trzecim – podwykonawcą. Zgodnie z PZP, w przypadku gdy zamówienie publiczne dotyczy robót budowlanych, przez umowę o podwykonawstwo należy rozumieć także umowę między podwykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi podwykonawcami.

Umowa o podwykonawstwo jest zatem nie tylko umową o wykonanie robót budowlanych, lecz także o wykonanie usług lub dostaw.

Różnica między ochroną wynikającą z PZP a KC

Część wątpliwości związanych z różnicą pomiędzy ochroną wynikającą z KC i PZP rozstrzygnął wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 września 2017 r. (sygn. akt I ACa 302/17). Sąd uznał, iż w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane, solidarna odpowiedzialność zamawiającego, wykonawcy czy też podwykonawcy za wykonane roboty budowlane powinna być rozstrzygana w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. Nie stoi to jednak w sprzeczności z przepisami PZP, zgodnie z którymi na zamawiającym może spoczywać obowiązek solidarnej zapłaty na rzecz podwykonawcy czy też dalszego podwykonawcy. Jak wskazuje Sąd, akceptacja przez inwestora projektu umowy o podwykonawstwo daje zamawiającemu, poza obowiązkiem bezpośredniej zapłaty, dodatkowe uprawnienia, które nie wynikają z przepisów KC.

Na mocy przepisów PZP, zamawiający jest bowiem uprawniony do potrącenia wypłaconych kwot z wynagrodzenia należnego wykonawcy oraz do odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego w przypadku:

• wystąpienia konieczności wielokrotnego dokonywania bezpośredniej zapłaty podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, lub
• konieczności dokonania bezpośrednich zapłat na sumę większą niż 5% wartości umowy w sprawie zamówienia publicznego.
  

Tym samym, w kontraktach publicznych mamy do czynienia z podwójna ochroną wynikającą zarówno z KC, jak i PZP. Ochrona ta dotyczy nie tylko podwykonawcy, ale również zamawiającego.

Pułap odpowiedzialności zamawiającego

Nowelizacja art. 647¹ KC, pomimo że modyfikuje odpowiedzialność inwestora, nie wpływa na odpowiedzialność zamawiającego publicznego, wynikającą z PZP. Innymi słowy, pomimo ograniczenia wysokości wynagrodzenia, do której inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność na mocy znowelizowanych przepisów KC, powinien on zawsze zweryfikować wysokość wynagrodzenia określoną umową o podwykonawstwo. W przeciwnym razie, zamawiający odpowiadać będzie do wysokości wynagrodzenia określonego umową o podwykonawstwo, nawet jeśli przewyższy ono wynagrodzenia za ten sam zakres prac w umowie głównej. Przepisy PZP, w przeciwieństwie do przepisów KC nie przewidują górnego pułapu odpowiedzialności.

Podsumowanie

Przepisy KC oraz PZP niezależnie od siebie regulują wzajemne prawa i obowiązki wykonawców, podwykonawców oraz zamawiających związane z zapłatą wynagrodzenia. Przy spełnieniu przesłanek określonych w PZP, podwykonawca (oraz dalszy podwykonawca), może wystąpić do zamawiającego publicznego o dokonanie bezpośredniej zapłaty na kwotę wyższą, niż uzyskałby w ramach solidarnej odpowiedzialności na podstawie przepisów KC. Określenie, na podstawie których przepisów podwykonawca występuje ze swoim roszczeniem, nie jest w żaden sposób uzależnione od zamawiającego.

Autorką artykułu jest Marta Lipińska, aplikant radcowski w GWW.