1 kwietnia 2020 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 568, dalej: „Specustawa”). Przewiduje ona, w związku z ogłoszoną w Polsce epidemią (a wcześniej stanem zagrożenia epidemicznego), m.in. wstrzymanie biegu terminów procesowych i sądowych. Jakkolwiek rozwiązanie to na pierwszy rzut oka wydaje się rozwiązaniem słusznym, to z drugiej strony, może być wykorzystywane przez organy podatkowe do blokowania (wstrzymywania) zwrotów podatku VAT.

Zwroty podatku VAT nadal realizowane – w teorii

Zgodnie z treścią art. 15zzr ust. 1 Specustawy, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega na ten okres zawieszeniu. Chodzi m.in. o terminy, od zachowania których uzależnione jest udzielenie ochrony prawnej przed sądem, terminy do dokonania przez stronę czynności kształtujących prawa i obowiązki jej samej lub drugiej strony, czy też terminy, których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie.

Zawieszeniu ulega również – zgodnie ze wskazanym przepisem – bieg terminów zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony. To właśnie ten przepis ma być dla podatników swoistą gwarancją realizacji zwrotów podatku VAT bez opóźnień. Wynika bowiem z niego, że zawieszone mogą być tylko takie terminy, których niezachowanie rodzić będzie negatywne skutki dla podatnika. Powyższe wskazuje zatem, że organ podatkowy nie będzie mógł wstrzymywać (zawieszać) zwrotów podatku  VAT – te  nadal powinny być realizowane na dotychczasowych zasadach.

W praktyce sytuacja może wyglądać zupełnie inaczej

W kontekście tego, co zostało wskazane powyżej, trzeba mieć jednak na uwadze, że wstrzymanie (zawieszenie) biegu terminów nie będzie dotyczyć zwrotów podatku VAT pod jednym warunkiem: zwrot nie będzie budził wątpliwości organu podatkowego. Sytuacja może się zatem skomplikować, gdy zwrot VAT będzie wymagał weryfikacji. Wydaje się, że w takiej sytuacji, organ podatkowy będzie miał możliwość – tak jak dotychczas – wszczęcia postępowania wyjaśniającego (np. kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego), którego termin zakończenia może już zostać zawieszony.

Powyższe wynika z treści uchwalonego art. 15zzs. ust. 1  Specustawy, który wskazuje, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, bieg terminów procesowych i sądowych m.in. w postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej, w kontrolach celno-skarbowych i innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Co ważne, wskazany przepis pozwala na zawieszenie biegu terminów wszystkich postępowań i kontroli bez względu na ich przedmiot (zakres). Oznacza to, że również bieg postępowań i kontroli zmierzających do weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT, może ulec zawieszeniu na czas ogłoszonej w Polsce epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

Specustawa bez dopracowanych  rozwiązań

Nie ulega wątpliwości, że rozwiązania przewidziane Specustawą mają charakter rozwiązań, z jednej strony bardzo ogólnych, a z drugiej – niedopracowanych. W przypadku zwrotów VAT zabrakło jednak wyraźnego zaznaczenia, że nie dotyczy to terminów w postępowaniach podatkowych i kontrolnych,  w szczególności, że Specustawa ma na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom COVID-19, a wstrzymywanie terminów zwrotów byłoby właśnie takim negatywnym skutkiem. Takiego doprecyzowania ewidentnie zabrakło, co należy uznać za błąd ustawodawcy.

Autorką artykułu jest Monika Lewińska, prawnik w GWW.