Zamówienia publiczne a ustawa o elektromobilności

Już niedługo wejdą w życie nowe wymagania związane z używaniem samochodów elektrycznych i napędzanych gazem przez jednostki samorządu terytorialnego. W poniższym artykule piszemy o tym, co zmienią nowe przepisy w prawie zamówień publicznych.

Co i kiedy się zmieni?

Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych w art. 35 ust. 1 nałożyła na niektóre jednostki samorządu terytorialnego (województwa, większość powiatów oraz większe gminy) obowiązek wykonywania zadań publicznych przy wykorzystaniu pojazdów elektrycznych oraz pojazdów napędzanych gazem. Definiując zakres zadań publicznych, ustawa odsyła do ustaw samorządowych. W ust. 2 nałożono ponadto obowiązek zlecania wykonywania tak zdefiniowanych zadań (z wyłączeniem publicznego transportu zbiorowego) podmiotowi, którego co najmniej 30% floty pojazdów użytkowanych przy wykonywaniu zadania stanowią pojazdy elektryczne lub pojazdy napędzane gazem ziemnym. Obowiązki opisane w art. 35 wchodzą w życie 1 stycznia 2025 roku (art. 86 pkt 3).

Zarazem w art. 68 ust. 3 dodano, że od 1 stycznia 2022 roku samorząd wykonuje lub zleca wykonywanie zadań publicznych podmiotowi z 10% udziałem takich pojazdów. Co więcej, umowy zawarte przez jednostki samorządu wygasają z dniem 31 grudnia 2021 roku, jeżeli nie zapewniają wykorzystania pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym na poziomie 10% floty (art. 76).

Planowane zmiany regulacji

Ustawodawca planuje zmienić opisane przepisy (stan na październik 2021 roku – druk sejmowy 1633) m.in. przez doprecyzowanie, iż wymagania dotyczą pojazdów samochodowych. Chce też dopuścić możliwość zlecania zadań podmiotom łącznie posiadającym wymaganą flotę (konsorcja wykonawców). Zmieniony ma także zostać termin określony w art. 76 (przeniesienie terminu wygaśnięcia umów z końca 2021 roku na koniec 2022 roku).

Nowe umowy w kontekście zamówień publicznych

Zatem od 1 stycznia 2022 roku część samorządów będzie miała obowiązek zlecenia wykonywania zadań publicznych z udziałem 10% floty aut elektrycznych lub napędzanych gazem. Kluczową kwestią jest rozstrzygnięcie, jakich działań samorządu dotyczy zlecanie wykonania wyżej wskazanych zadań publicznych.

Po pierwsze należy przyjąć, że zlecenie wykonywania zadań obejmuje nie tylko udzielenie zamówienia w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych, ale także inne formy, w jakich przekazuje się wykonywanie zadań publicznych (przykładowo na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w której wprost jest mowa o zlecaniu realizacji zadań publicznych). Zarazem jednak w projekcie nowelizacji (wspomniany druk 1633) dodano, że art. 35 ust. 3 nie stosuje się do zlecania i powierzania wykonania zadania publicznego, do którego nie stosuje się ustawy Prawo zamówień publicznych. Zatem – rozumiejąc powyższe literalnie – dochodzi się do wniosku, że regulacja dotyczyłaby tylko zlecania i powierzania wykonywania zadań na podstawie ustawy PZP.

Odnosząc się do zamówień publicznych, należy podkreślić, iż w art. 35 ustawy wskazano na zlecenia wykonywania zadań publicznych, o których mowa w ustawach samorządowych¹. Wydaje się, że każde z zadań objętych ustawami samorządowymi to zadania publiczne.

Czy i jakie zatem zamówienia udzielane przez samorząd nie byłyby objęte zakresem zastosowania art. 35? Przede wszystkim pojęcie zlecenia zadania publicznego nie powinno być utożsamiane z udzielaniem każdego zamówienia publicznego. Mamy do czynienia z użyciem przez ustawodawcę odrębnego zwrotu. Należałoby zatem przyjąć, że wszelkie działania, które jedynie wspierają samorząd w samodzielnym wykonywaniu zadań publicznych, nie byłyby objęte zakresem zastosowania normy. Regulacje zatem nie dotyczyłyby takich działań, jak dostawa materiałów biurowych, dostawa energii elektrycznej lub gazu, ubezpieczenie majątku gminy, zakup oprogramowania, świadczenie pomocy prawnej czy świadczenie usług telekomunikacyjnych. Zadaniami publicznymi powierzonymi i objętymi zakresem normy byłyby natomiast przykładowo usługi odbioru, wywozu i utylizacji odpadów, usługi utrzymania czystości czy dostawy artykułów żywnościowych do stołówek szkolnych. Zatem zakresem zastosowania art. 35 byłaby objęta samodzielna realizacja przez wykonawcę zadań wyspecyfikowanych w przepisach samorządowych, czyli zadań wykonywanych niejako w zastępstwie samorządu, których adresatem (bezpośrednim beneficjentem) jest wspólnota samorządowa.

Granice stosowania PZP

Wątpliwości może budzić to, czy przykładowo budowę nowej szkoły lub remont albo budowę gminnej drogi można utożsamić ze zleceniem wykonawcy realizacji zadania publicznego, czy też służą one jedynie wykonaniu takiego zadania przez samorząd (są środkiem do celu). Ministerstwo Klimatu i Środowiska w odpowiedzi na zapytanie prasowe stwierdziło, że [w] przypadku np. budowy dróg przez gminę to mieszczą się one w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, jako sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. Takie zadanie podlega więc pod wymogi ustawy o elektromobilności². Zatem należałoby raczej skłonić się do przyjęcia, że także niektóry typy postepowań na roboty budowlane mogą być objęte zakresem zastosowania przepisu.

Oczywiście jeśli zamawiający ma wątpliwości (a trudno ich nie mieć po lekturze tych przepisów), to bezpieczniej będzie zastosować wymagania opisane w treści art. 35 ustawy. Należy bowiem wykluczyć, że dostosowanie się do takich wymagań – nawet gdyby nie było to konieczne – mogłoby stanowić naruszenie ustawy PZP. W art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy PZP wprost przecież określono, że zamawiający udziela zamówienia w sposób zapewniający m.in. uzyskanie najlepszych efektów zamówienia, w tym efektów środowiskowych.

. 

¹ Wprost odesłano do art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym oraz art. 14 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa.

² Cyt. za S. Wikariak, Papierowa walka z emisjami i smogiem w zamówieniach publicznych. Potrzebne będą pojazdy elektryczne, „Dziennik Gazeta Prawna” [on-line], 21.09.2021 [dostęp: 3.11.2021]. Dostępny w WWW: <https://www.gazetaprawna.pl/firma-i-prawo/artykuly/8250335,zamowienia-publiczne-przetargi-branza-budowlana-pojazdy-elektryczne.html>.